Kerst in Catan

Traditiegetrouw is de kerstvakantie het moment om de bordspellencollectie weer eens af te stoffen en op tafel te leggen. En traditiegetrouw zijn dat meestal Monopoly, Rummikub, Triviant en Scrabble.

De laatste jaren hebben ook Catan en Carcassonne een plekje weten te veroveren op de spellenmarkt. Voor de Kolonisten van Catan heb ik vijf jaar geleden een variant bedacht, speciaal voor de feestdagen. Deze is, in het Engels, te lezen op BoardGameGeek.

http://www.boardgamegeek.com/thread/263702/christmas-variant-robber-santa-claus

Het komt er op neer dat de struikrover wordt vervangen door de kerstman. En de kerstman pakt niks af, maar deelt uit.

Prettige kerstdagen en een gelukkig nieuwjaar.

De koning onder de klaverjasprijzenverzamelaars

Geert Drenth uit Sellingen staat in het Dagblad van het Noorden (donderdag 13 december 2012) vanwege zijn grote verzameling verzamelingen.

Mijn oog werd direct getrokken door de vitrine aan de linkerkant. Daar staan allerhande objecten voorzien van de kaartsymbolen harten, schoppen, klaveren en ruiten. Ideale klaverjasprijzen. U moet weten: periodiek houden we met klaverjasvereniging "Mes Op Tafel" (MOT) een klaverjasmarathon met mooie prijzen. De eerste prijs is een wisselbeker. De prijzen twee, drie en vier bestaan meestal uit objecten met daarop de kaartsymbolen. Objecten als kopjes, glazen, servetten, onderzetters en lepeltjes. Het is altijd een hele sport om zulke objecten te vinden. Als we bij Geert Drenth kunnen inkopen zijn we voor jaren klaar.

Wat te doen met de kerstdagen?

De organisatorische aspecten rondom kerst laat ik graag over aan mijn vrouw. Die heeft de daarvoor noodzakelijke belangstelling en kwaliteiten. Wat ik zelf altijd probeer is een fatsoenlijke hoeveelheid tijd besteden aan het spelen van spelletjes. En dan met name de spellen die nogal tijd in beslag nemen. Deze kerst hoop ik Civilization, Le Havre, Tikal en Het Spel der Tronen weer eens te kunnen spelen.

Wilt u aanschuiven en meespelen? Dat kan altijd. Schuiven we de kalkoenresten even aan de kant.

Voor de liefhebbers van Boonanza

Liefhebbers van Boonanza opgelet: In de winkel van Landleven is nu het Landleven Spel verkrijgbaar. Toevallig weet ik dat dit (grotendeels) Boonanza met een nieuw uiterlijk is. Dat weet ik omdat ik het prototype een keer in handen gehad heb.

Er zijn zo te zien wel een paar kleine veranderingen. Bijvoorbeeld de spelerstableaus. Bij Boonanza leg je de kaarten gewoon op tafel, hier op een tableau. De rol van de munten is mij niet helemaal duidelijk. Bij Boonanza tel je na afloop de kaarten die je geoogst hebt. Krijg je die hier misschien meteen al in munten uitgekeerd, en leg je de kaarten weg? Dan zijn er te weinig munten, denk ik.

Vragen, vragen. 't Is dat ik al Boonanza heb (en de uitbreiding, en Al Caboon), anders zou ik het aanschaffen. Voor de prijs hoef je het niet te laten. Weliswaar kost Boonanza maar een tientje, maar dit Landleven Spel ziet er wel een tikkeltje sfeervoller uit. En als ze het spelmechanisme intact hebben gelaten is het elke cent waard. Boonanza is één van de twee spellen die van mij op BoardGameGeek het rapportcijfer 10 heeft gekregen. (Het andere is Klaverjassen).

In Naam van de Koning

Naar aanleiding van het vorige bericht in dit weblog heb ik fluks In Naam van de Koning (Age of Discovery) gespeeld. Tot nu toe één keer, met z'n tweeën, dus da's niet representatief.

Er is iets raars aan de hand met dat spel. Het zit in een relatief klein doosje, maar eenmaal op tafel neemt het enorm veel ruimte in beslag. Er zijn namelijk 12 ontdekkingsreistegels die neergelegd moeten worden, elk met genoeg ruimte om scheepskaarten bij aan te leggen. Dan is er ook nog plek nodig voor 3 rijen van 5 scheepskaarten en 5 handelsorderkaarten. O ja, en het scoretableau. En dan heb je nog ruimte voor jezelf nodig voor je schepen, uitgevoerde handelsorders en geld. In je hand heb je dan ook nog handelsorders en actiekaarten. Volle tafel, volle hand.

Je wint dit spel door de meeste punten te halen. Je krijgt punten voor elk schip dat meedoet aan een ontdekkingsreis. Sommige ontdekkingsreizen leveren veel punten op, sommige wat minder. Als de kleur van je schip overeenkomt met de kleur van de ontdekkingsreis krijg je extra punten. Er is een maximaal laadvermogen wat mee kan met een ontdekkingsreis. Het lijkt een slimme tactiek om veel schepen met een laag laadvermogen mee te laten doen met een expeditie.

Meedoen met een expeditie kost geld. Dat geld verdien je door het uitvoeren van handelsorders. Als je een handelsorder wilt uitvoeren moet je genoeg schepen in je bezit hebben om dat in één keer te kunnen doen. Bijvoorbeeld: voor een groene handelsorder met een capaciteit van 3 kun je een groen schip met een laadvermogen van 2 en een groen schip met een laadvermogen van 1 inzetten. Slimmer is het om 1 groen schip met een laadvermogen van 3 in te zetten, want elk schip dat je inzet kost je geld. Je kunt kiezen of je de handelsorder wilt laten uitbetalen in de eerstvolgende beurt, of in de beurt daarna, of in de beurt daarna. Hoe langer je wacht met laten uitbetalen, hoe meer geld je krijgt.

Schepen kosten geld. Je kunt bij het kopen kiezen uit 5 schepen die in een wachtrij liggen. Als je er eentje koopt schuift er een schip uit de rij er achter naar voren. Die rij wordt weer aangevuld uit een trekstapel. Schepen die je inzet bij een handelsorder keren terug naar je vloot nadat de handelsorder uitbetaalt. Schepen die op expeditie gaan leveren punten op, maar komen niet terug.

In je beurt kun je kiezen uit 4 acties, waarvan je 2 verschillende mag uitvoeren:

1. 2 munten pakken. Het is zaak om zo snel mogelijk lucratieve handelsorders uit te voeren, zodat je geen geld hoeft te pakken maar het 'vanzelf' binnen komt rollen.
2. Een handelsorder kopen voor 1 munt. Het kopen van handelsorders en schepen goed op elkaar afstemmen lijkt cruciaal om de 'geldmachine' op gang te krijgen.
3. Schepen kopen. Je moet daarbij op de kleur en de capaciteit letten in verband met de handelsorders en ontdekkingsreizen.
4. Schepen aan handelsorders en ontdekkingsreizen toewijzen. Met handelsorders verdien je geld, met ontdekkingsreizen verdien je punten. Elke toewijzing kost je een munt.

In Naam van de Koning zit slim in elkaar. Je moet goed op je geld letten, want alles kost geld. Je moet goed op de handelsorders letten, want die leveren je geld op. Je moet goed op de schepen letten, want die heb je nodig voor de handelsorders en ontdekkingsreizen. Kortom: je moet overal op letten. Jammer genoeg voelt het niet alsof je op ontdekkingsreis bent. Je legt alleen maar kaarten bij andere kaarten en legt er een blokje op. Op een gegeven moment komt de toch al volle tafel zo vol te liggen dat overzicht houden moeilijk wordt. Dat lijkt me bij een spel met meer personen een nog groter probleem te worden. Bovendien is vooruit plannen dan een stuk lastiger. Je zult dan in je beurt steeds moeten roeien met de riemen die je hebt.

Wat ik nog niet vermeld heb is dat er jokerschepen zijn, actiekaarten en 'speciale orders'. Die veranderen het spel niet wezenlijk. Het zijn wel extra dingen waar je goed op moet letten...

Conclusie: Ik vind het goed bedacht dat je een 'geldmachine' moet bouwen om op ontdekking te kunnen gaan. Mogelijk speel ik het nog een paar keer om dat mechanisme onder de knie te krijgen. Maar ik denk dat het daarna vooral een uitdaging wordt om je spel te optimaliseren. Hoe lang dat interessant blijft weet ik niet. Dit spel zou mogelijk een stuk aantrekkelijker zijn als het wat minder ruimte innam. (Minder expedities? Andere manier om schepen te kopen?) Of als het wat meer sfeer had. (Een echte wereldkaart? Miniaturen?) Of misschien zelfs wel een geheel ander thema. Er zijn andere optimaliseringsspelen (Agricola, Endeavor, Macao, ...) die (nét ietsje) meer sfeer geven en daarom leuker zijn om te spelen, vermoedelijk.

Maar ach: drie euro voor gegeven op een vlooienmarkt, nog in het plastic. Niks om over te zeuren.

Zeven ongespeeld

Spellen in de kast die nog nooit zijn gespeeld geworden geweest? Dat hoort niet. Op dit moment heb ik er zeven in die klasse. Met bijbehorende excuses.

1. Tai Pan. De langst ongespeelde, toch al enkele jaren. Het is een vierpersoons kaartspel, waarbij je twee aan twee speelt. En voor die niche hebben we al wat: Klaverjassen.
2. De Kolonisten van de Lage Landen. Zat in een voordeelpakket van 999 Games en lijkt me eerlijk gezegd niet zo leuk.
3. Stripstrop. Een triviant-achtig spel met als thema: Strips! Kon ik niet laten liggen. Misschien een keer spelen met collega's.
4. Targui. Verkregen tijdens de laatste Koninginnedag en nog geen tijd voor gehad.
5. Nero. Verkregen tijdens de laatste Koninginnedag en nog geen tijd voor gehad. Schijnt ook nog eens niet zo goed te zijn.
6. In Naam van de Koning. Nog maar nét in huis. Een maandje of zo.
7. Antarctica. Nog maar nét in huis. Een maandje of zo. Zit nog in plastic, dus misschien maak ik er een cadeautje van voor iemand.

Om nog maar te zwijgen van de lijst met spellen die nog maar één keer gespeeld zijn, en die wel wat meer aandacht verdienen.

Achtduizend jaar in minder dan acht uur

Ruim een jaar na aanschaf is het ons gelukt om Civilization gespeeld te krijgen. Met slechts vier spelers, zodat alleen het lichtbruine en groene deel van de kaart gebruikt werd. We begonnen om half elf en eindigden om zes uur. Niet omdat het spel helemaal afgelopen was, maar omdat het zitvlees gaar was en Thracië toch wel ging winnen.

Het speelbord. Linksboven de 'beschavingsladder'. Linksonder de handelskaarten. Een rond fiche is een stam, een vierkant fiche een stad.

De conclusie? Civilization is een goed spel. Zeker gezien de ouderdom. Jammer genoeg zijn de bijgeleverde regels niet helemaal duidelijk. Er was na afloop een flinke speurtocht op BoardGameGeek nodig om de puntjes op de i te kunnen zetten. En dan nog vraag ik me af of ik het - voor de volgende keer - goed heb.

De grootste fout die we gemaakt hebben is dat we vergaten om na de bouw van een stad de overtollige stammen van het bord te verwijderen. Voor elke stad heb je twee stammen op het bord nodig. Daar hielden we ons wel aan. Maar er mogen in een gebied ook niet meer stammen aanwezig zijn dan het getal in het cirkeltje aangeeft. Dat maakt het spel behoorlijk anders, want dat wil zeggen dat je je stammen goed verspreid moet houden, en dat wil weer zeggen dat de kans op conflicten groter wordt. Nu gingen we behoorlijk conflictloos door achtduizend jaar beschaving.

Ook hadden we niet door dat er een apart begrip 'eenheden' bestaat. Dat is niet hetzelfde dan een stam. Een stad bestaat in sommige gevallen uit vijf eenheden. Sommige rampen hebben een effect bij een bepaald aantal eenheden. Zo is Thracië aan een burgeroorlog ontsnapt. Die heeft effect als je meer dan 35 eenheden hebt. We telden alleen de stammen, niet de vijf per stad.

De belangrijkste opmerkelijke aspecten aan Civilization zijn:

1. Je volk vermeerdert zich vanzelf.
2. Je moet zorgen dat je volk zich verspreidt over het land, zodat je de steden van voedsel kunt voorzien.
3. Je moet steden bouwen zodat je aan handelswaren kunt komen. Hoe meer steden, hoe waardevoller de handel.
4. Met je handelswaren koop je uitvindingen en ontdekkingen die je volk verrijken.
5. Aan het eind van de beurt schuif een stapje verder op de beschavingsladder, mits je aan bepaalde voorwaarden voldoet. Je moet eerst minstens twee steden hebben, vervolgens meerdere soorten ontdekkingen gedaan hebben, enzovoorts.
6. Vechtpartijen zijn simpel: wie de meeste bevolking in een gebied heeft wint het gevecht, maar niet zonder verliezen.

De vormgeving is niet meer van deze tijd, aan de regels mag hier en daar wel iets gesleuteld worden, en de vele boekhoudkundige handelingen zijn ook vast handiger op te lossen, maar al met al steekt Civilization gunstig af tegen veel recentere spellen. Hopelijk wil een gerenommeerde spelauteur zich een keer wagen aan een remake. Een herschrijving van de regels zou al helpen.

Sfeervol, liefdeloos

De folder van de Praxis. Opdracht aan de fotograaf: "Maak een sfeervol plaatje." De fotograaf denkt: "Een bordspel!" Dat begint goed. De fotograaf denkt: "Monopoly!" Daar begint het al mis te gaan. Maar deze eerste gedachte is begrijpelijk. Monopoly is een bekend spel. Je kunt wel Agricola of Pandemie op tafel leggen, maar dan begrijpt de Praxis-folder-lezer niet wat er op tafel ligt.

Monopoly dus. Maar dan. De fotograaf heeft haast, want het behang, de verfspuit, de douchecabine en de minizaag moeten ook nog gekiekt worden. Snel het bord uitklappen, er wat spelonderdelen op draperen, en afdrukken maar. Jammer. Nu staan er huizen en hotels midden op een vak in plaats van op de gekleurde balk. En zijn er steden waarvan één straat een hotel heeft en de rest van de straten niets. Dat is niet volgens de regels. Dan kan het licht nog zo sfeervol zijn, tegen de regels spelen geeft ruzie. Daarom zit er ook niemand meer aan tafel. Iedereen zit in een hoek van de kamer te mokken. "Ik speel nooit meer Monopoly met jullie!"

Drie bomen individueel

Morgen is het weer zover: de klaverjasmarathon van klaverjasvereniging "Mes Op Tafel" (MOT). Speciaal voor de marathon heb ik ooit een spreadsheet "drie bomen individueel" gemaakt. Je hoeft alleen maar de grijze vakken in te vullen, te beginnen met het rijtje spelersnamen onderaan. Voor de WIJ vul je telkens de score in, en voor zowel WIJ als ZIJ de roem. Na drie bomen, individueel, is de winnaar bekend.

De spreadsheet is hier te downloaden: https://dl.dropbox.com/u/584785/driebomenindividueel.xls
De voorbeeldpartij uit het plaatje hierboven staat er al in. Eerst backspacen door alle grijze cellen en daarna fris starten.

"It's Garry Shandling's Board Game Collection"

Mensen van mijn leeftijd herinneren zich vast nog wel "It's Garry Shandling's Show", eind jaren tachtig (jaja, van de vorige eeuw) korte tijd uitgezonden door de VPRO. Recentelijk heb ik weer wat afleveringen bekeken en vielen mij enkele bordspellen op.

In aflevering 7 van seizoen 3 ("Vegas") bijvoorbeeld probeert Garry iemand te vinden die Zeeslag (Battleship) met hem wil spelen. Leonard in ieder geval niet. Die zit in de zenuwen vanwege zijn voorgenomen huwelijk.

In aflevering 5 van seizoen 3 ("The Natural") speelt Garry een partijtje tafeltennis met Grant. In het rek is duidelijk een stapel bordspellen te zien, maar ik zou niet weten welke.

In aflevering 6 van seizoen 3 ("Home, Sweet Home") probeert Garry allerhande oude spullen, waaronder bordspellen, te verkopen, waaronder Zeeslag, Levensweg, Monopoly en Twister.

Ik moet altijd erg lachen om "It's Garry Shandling Show", en als er dan ook nog bordspellen in voorkomen heb ik dubbel pret.

Noorderspel 2012

Afgelopen zaterdag werd de Der Aa-kerk in Groningen gevuld door liefhebbers van bord- en kaartspellen. Waaronder ik. Ik heb er veel gekletst en rondgekeken en ook nog eens vier spellen één keer gespeeld.

1. Call to Glory Je hebt kaarten met daarop ninja's. Van verschillende kleuren ninja's zijn er verschillende aantallen, variërend van 6 tot 20. Je pakt steeds twee ninja's, van één van de twee dichte trekstapels of van één van de twee open aflegstapels, en legt er eentje weg op de open aflegstapel. Of je 'komt uit' met een setje ninja's. Als iemand al een setje ninja's van die kleur heeft liggen moet je met méér ninja's van die kleur uitkomen. Die andere, mindere, gaan dan naar de aflegstapel. Het spel is afgelopen zodra iemand vier setjes ninja's heeft of één van de twee trekstapels op is. Dan volgt nog een puntentelling. Geen onaardig spel. Het ninja-thema vind ik wel wat zwaar.
2. Flash Point Je bent een brandweerman. Samen met andere brandweermannen probeer je een brand in een huis te blussen en slachtoffers te redden. Als je zeven slachtoffers naar buiten hebt weten te brengen heb je, met z'n allen, gewonnen. Als het huis instort of er vier slachtoffers vermist raken heb je, met z'n allen, verloren. Een coöperatief spel dus. De eerste indruk is dat het minder geraffineerd is en meer handelingen vergt dan Pandemie. Maar ja, probeer maar eens een coöperatief spel te verzinnen dat beter is dan Pandemie.
3. Noah Je hebt kaarten met daarop dieren. Die moet je kwijt zien te raken in arken. Meervoud. Het klassieke pesten in een fraai geïllustreerd jasje. Ik was niet onder de indruk, maar ik zal het ook zeker niet afraden.
4. De Heersers van de Nijl Ik heb een zwak voor spellen met een landbouwkundig thema. In dit geval ben je een Egyptische boer. Zodra je een setje gewassen hebt mag je die planten. Als iemand anders al zoiets geplant heeft dan moet je er meer planten. Die andere gaan dan naar de aflegstapel. (Hee, dat kenden we uit Call to Glory, van dezelfde uitgever.) Er wordt steeds een gewaskaart gedraaid, en van dat gewas mag iedereen dan één kaart oogsten. Je mag ook speculeren op welke kaart er gedraaid gaat worden. Als je dat goed doet krijg je extra kaarten. Er zijn net zoveel seizoenen als spelers. In de latere seizoenen kan er een sprinkhanenplaag voorbij komen die alle grootste gewassen opvreet. Je moet er voor zorgen dat je aan het eind zo veel mogelijk verschillende gewassen geoogst hebt, en vervolgens van elk gewas evenveel. Dezelfde puntentelling als bij Sjoelen dus. Het planten en oogsten is natuurlijk herkenbaar uit Boonanza, en Boonanza doet dat beter. Met name de handelsfase geeft Boonanza een voorsprong op De Heersers van de Nijl, dat met al dat kaartengedraai toch wat minder prettig speelt. Maar ja, probeer maar eens een landbouwspel te verzinnen dat beter is dan Boonanza.

Noorderspel was ouderwets gezellig. Hopelijk volgend jaar weer.

Opmerkelijk speelkaartengebruik

Op mijn dagelijkse reis op internet kwam ik vandaag maar liefst twee speelkaartgerelateerde uitingen van collega's tegen. Als eerste een cartoon van de onnavolgbare Metin Seven op Nu.nl. Met Rutte als ruiten, maar dan zwart, en Samsom als schoppen, maar dan rood.

En als tweede een speelkaartenalfabet van de zo mogelijk nog onnavolgbaardere Frits Jonker.

Erts 6.

Onderstaand schilderij, van ene "JW", hangt in conferentiecentrum De Guldenberg in Helvoirt.

Pit / Schone / Mars

Ik klaverjas heel wat af. Dat was u zeker al wel opgevallen. Vorige week hadden we toch weer een geval bij de hand waarbij we aan het piekeren kwamen over de regels.

ZIJ moesten spelen en WIJ haalden alle slagen. Dan mag je dus geen 100 roem opschrijven, bleek na enig speurwerk. Je krijgt die 100 roem alleen als je zelf speelt en zelf alle slagen haalt. Ook als je verplicht speelt. Alle slagen halen heet een pit. Of een schone. Of een mars.

Voor de duidelijkheid: wij gebruiken de kaarten 2 tot en met 6 als draaikaarten voor de troef. Eerst wordt er een kaart gedraaid als troefkleur. Als iedereen past op deze kleur wordt er een nieuwe kaart gedraaid en moet degene links van de deler verplicht spelen op die kleur.

De eerste ronde wordt er geen kaart gedraaid, dan is klaveren troef.

Ouwe koffie

In 2008 schreef ik op BoardGameGeek een recensie over Het Grote DE Koffiespel, met de titel "Een koffiespel dat riekt naar Monopoly", maar dan op z'n Engels.

Afgelopen week hebben we het spel twee keer gespeeld en heb ik beide keren gewonnen. Dat is toch voornamelijk een kwestie van geluk hebben. Iedere speler had namelijk dezelfde strategie: zo veel mogelijk koffie kopen en zo veel mogelijk bewerkingen kopen en zo veel mogelijk aandelen kopen. Omdat ik in het begin twee keer gunstig dobbelde, dat wil zeggen: goedkoop koffie kon kopen, had ik al snel een voorsprong. Lange tijd bleef ik iets onder het half miljoen aan geld zitten, maar toen ik nóg een keer gunstig dobbelde kon ik 16 koffiekaartjes kopen, onderweg een hele rits aan bewerkingen er bij doen en fluitend boven de winnende één miljoen aan contant geld komen.

Alle stappen in dit spel...

1. Koffie kopen;
2. Bewerkingen kopen;
3. Aandelen kopen;
4. Koffie verkopen.

...kunnen wel een make over gebruiken. Wat minder afhankelijk van de worp van de dobbelsteen. En dan kan er wel eens een leuk spel op de bodem van dit koffiekopje met koffiedik liggen.

Lekker BRASSen

Na een stuk of wat keren doorlezen van het regelboek, na één keer een half proefpotje waarbij we met z'n tweeën vier spelers waren, na het bekijken van drie filmpjes, het lezen van twee recensies en het bestuderen van een dozijn regelvragen, durf ik het volgende te beweren:

Brass is helemaal niet zo moeilijk.

Het is daarentegen ook niet makkelijk.

Brass speelt zich af in de industriële revolutie in Engeland. Je probeert daarin zo veel mogelijk victoriepunten te behalen. Die behaal je door middel van katoenfabrieken, ijzergieterijen, kolenmijnen, havens en scheepswerven. Om die te bouwen heb je geld nodig. En dat geld verdien je met katoen, ijzergieterijen, kolenmijnen, havens en scheepswerven.

Het spel wordt gespeeld in twee fases en in die fases heb je meerdere rondes en in één ronde kun je twee van vijf acties doen. Voor elke actie die je doet moet je een kaart inleveren. Je hebt er aan het begin van je beurt acht. Aan het eind van de ronde krijg je er weer twee.

1. Je kunt geld lenen. Daarvoor lever je een willekeurige kaart in.
2. Je kunt katoen verkopen. Daarvoor lever je een willekeurige kaart in. Je kunt alleen katoen verkopen als je katoenfabriek verbonden is met een haven.
3. Je kunt een kanaal (fase 1) of spoorweg (fase 2) aanleggen. Daarvoor lever je een willekeurige kaart in. Je kunt alleen een kanaal of spoorweg aanleggen aan een eerdere verbinding of aan een stad waarin je een industrie gebouwd hebt. 
4. Je kunt een industrietype ontwikkelen. Daarvoor lever je een willekeurige kaart in. Ontwikkelen wil zeggen dat je daarna betere industrieën kunt bouwen. Betere katoenfabrieken bijvoorbeeld.
5. Je kunt een industrie bouwen. Dat kan een katoenfabriek, ijzergieterij, kolenmijn, haven of scheepswerf zijn.
1. Als je een kaart met een plaatsnaam inlevert mag je in die plaats een industrie naar keuze bouwen.
2. Als je een kaart met een industrie inlevert mag je in een plaats waar je aan verbonden bent die industrie bouwen.

Kolen = zwart, IJzer = oranje

Punt 5 is het lastige punt. Als je een industrie wilt bouwen die kolen nodig heeft, dan moet je er voor zorgen dat je aan kolen kunt komen in de plaats waar je de industrie wilt bouwen. Er zijn drie mogelijkheden:

1. Er is een kolenmijn in de stad waar je de industrie bouwt.
2. Er is een kolenmijn in een andere stad, en die stad is verbonden is met de stad waar je de industrie bouwt. 
3. De stad waarin je bouwt is verbonden met een haven.

In die drie gevallen kun je aan kolen komen. Als dat niet het geval is mag je niet bouwen.
Als je een industrie wilt bouwen waarvoor ijzer nodig is moet je aan ijzer zien te komen. Maar daarvoor hoef je nergens mee verbonden te zijn.

Dit is het wel zo'n beetje. Er zijn spellen waarbij je meer ruimte nodig hebt om de basisregels op te schrijven. Waarom is dan de algemene opinie dat Brass een moeilijk spel is? Ik denk dat het de volgende oorzaken heeft:

1. Bij drie van de vijf acties die je kunt doen hebben de symbolen op de kaarten geen betekenis. Je moet er gewoon eentje inleveren.
2. Het bijhouden van het inkomen en het bijhouden van de score doe je op hetzelfde spoor. Scoren doe je maar twee keer, maar het inkomen hou je steeds bij. Het zijn twee totaal verschillende dingen.
3. De bouwregels rondom de kolenvoorziening zie je gemakkelijk over het hoofd.
4. Een winnende strategie ligt niet een-twee-drie voor de hand.

Brass is een spel van vraag en aanbod. Als je ziet dat er behoefte aan kolen gaat komen bouw je een kolenmijn. Als je geld nodig hebt verkoop je katoen. Als je veel victoriepunten wilt binnenspelen bouw je een scheepswerf. Zo is er altijd wel wat te doen. Maar wat is nou het slimste? Dat moet ervaring leren.

Die ervaring heb ik nog niet, want ik heb het nog nooit gespeeld. Daar komt binnenkort hopelijk verandering in, want volgens mij is het écht een leuk spel. En helemaal niet moeilijk.

WirWar

Vorige week was ik om de een of andere reden in Groningen en kon ik het toch niet nalaten om even bij WirWar binnen te wippen.

De winkel is niet zo groot als bovenstaande foto van hun website doet vermoeden. Maar het assortiment is diep en breed. Vanzelfsprekend ging ik naar binnen met de rotsvaste overtuiging dat ik helemaal niks ging kopen (de spellenkast is al zo vol), maar al even vanzelfsprekend ging ik toch met een paar aankopen naar buiten.

1. Een uitbreiding op SmallWorld: Grootse Dames van SmallWorld. Dat past in de bestaande uitbreidingsdoos, dus neemt geen extra ruimte in.
2. Een scoreblok voor Agricola, want de eerste was op.
3. Een héél klein pak speelkaarten.
4. Een héél goed pak speelkaarten, voor het klaverjassen.
5. Een pak speelkaarten met Drentse bezienswaardigheden.

Het goede nieuws is natuurlijk dat WirWar dit jaar Noorderspel gaat organiseren. Op 29 september in Groningen.

Burgers' Zoo en Santiago met vijf

Afgelopen weekend ben ik in de gelukkige gelegenheid geweest om zowel Burgers' Zoo als Santiago een keer te spelen met het maximaal aantal spelers van vijf. Meestal krijg ik niet meer dan drie tot vier spelers bij elkaar voor spellen die met vier tot vijf spelers beter schijnen te zijn. Waaronder dus deze twee.

Bij Burgers' Zoo zijn er met meer spelers meer soorten dieren in het spel. De kans dat je een dier krijgt toebedeeld dat je liever niet hebt, omdat je er geen plek voor hebt, is daarmee groter. Die komen in je tijdelijke verblijf, hopende dat een andere speler het rotbeest van je over wil kopen. Want overbrengen naar de eeuwige jachtvelden kost twee munten.
Aan het eind van het spel had ik al mijn hokken keurig vol. Lekker veel punten. Helaas had ik steeds heel veel dieren gepakt en daardoor ook heel veel dieren in het tijdelijke verblijf, en dus minpunten. De winnares had een oersaaie dierentuin met maar liefst twee hokken met aardvarkens.

Bij Santiago is er met meer spelers meer kans dat je een tegel moet leggen op een plek waar  nog geen water stroomt, zodat je veel geld nodig hebt om de opzichter om te kopen. Santiago is een spel dat je heel gemeen kunt spelen, maar in ons gezelschap was het vriendelijkheid troef. Op het laatst dacht ik nog een gemene streek uit te kunnen halen. Ik zorgde er voor dat ik opzichter was zodat ik de landjes van anderen kon laten verdrogen. Jammer genoeg las ik vervolgens de regels verkeerd zodat ik van mening was dat er in de laatste ronde niets verdroogde. En dus won degene die met één aardappelveld maar liefst 72 Escudos opstreek. Voor de duidelijkheid: in de laatste ronde verdroogt alles wat niet aangesloten is op een kanaal. Het staat helaas een beetje verstopt in de regels.

Al met al van elk spel weer een potje kunnen bijschrijven op het saldo. In geen van beide gevallen een overwinning. Meedoen is belangrijker dan winnen.

Vakantie!

Vorige week belde radio Drenthe mij (om acht uur 's morgens!) met de vraag of ik in een radioprogramma spelletjestips voor op de achterbank wilde geven. Dit in verband met de naderende vakantie. Volgens mij is het helemaal geen goed idee om op de achterbank spelletjes te doen. Onderdelen rollen weg en verdwijnen in de bekleding. Etenswaren bevuilen het bord. Wacht maar met spelen tot de bestemming bereikt is, zou ik zeggen.

De vakantie is natuurlijk wel een goede tijd om spelletjes te doen. Binnenkort heb ik eerst een spelsessie met vermoedelijk Sla je Slag(room), Gepakt & Gezakt en Tikal, en later mag ik nog een keer Agricola uitleggen aan mensen die al twee jaar lang een exemplaar ongespeeld in folie in de kast hebben staan.

Daarnaast ben ik nog van plan om spelavonden in Groningen (Rabenhaupt) en Zwolle (Blauw!) te bezoeken. Daar, of ergens anders, hoop ik Brass van iemand te kunnen leren.

En verder staat de deur gewoon open voor mensen die de moeite willen nemen om langs te komen om een bord- of kaartspel te spelen.

Hoera! Het is vakantie!

Posbank in de post

Van collega Frits Jonker kreeg ik post. Met daarin een paar spelgerelateerde attributen. Toen ik hem de laatste keer sprak hadden we het onder andere over klaverjasblokken, dus ik dacht dat het een klaverjasblok was. Maar op de achterkant staat de puntentelling voor bridge, dus het zal wel een bridgeblok zijn. Ik ken bridge niet.

Een bridgeblok van Nationale Nederlanden en een bridgeblokhouder

Dat ding links op de foto is van metaal en lijkt een houder te zijn voor een scoreblok of zoiets. Het heeft niet dezelfde maat als het bridgeblok, dus daar hoort het niet bij. Eerlijk gezegd lijkt het me geen handig ding om op te schrijven. Volgens mij gaat het wiebelen.

Onderaan is een hert te zien met de tekst "Posbank". Ik stel me zo voor dat vroeger in hotel en/of restaurant Posbank bridgetoernooien werden gehouden waarbij deze dingen gebruikt werden om te voorkomen dat de de scoreformulieren over de Posbank waaiden. Op de achterkant zit een merkteken van Schonenberg. Een korte zoektocht op internet doet vermoeden dat het om Schonenberg N.V. Utrecht gaat, een Nederlandse fabriek van metaalwaren.

kloosTTerveen

Vandaag is de TT in Assen. Als altijd binnen gehoorsafstand van Kloosterveen. Tijd voor een stukje cultuur hier op Kloospelveen. Hieronder ziet u het schilderij "Assyrisches Spiel" van Paul Klee.

Helaas zonder regelboek. Dus je hebt er niet veel aan.
Het lijkt me wel leuk om een spel te verzinnen met precies deze onderdelen. Kan op de lijst met dingen-om-te-doen-als-je-anders-niks-meer-weet.

Vang ze allemaal

Opeens is het weer terug in de huiskamer: het Pokémon ruilkaartenspel. Niet veel mensen weten dat je met die alomtegenwoordige Pokémonkaarten niet alleen kunt eh ... ja, wat kun je er eigenlijk mee? Maar ook een spel mee spelen!

Om het spel te spelen heb je een deck van zestig kaarten nodig. Daarin zitten Pokémon en trainerkaarten en energiekaarten. Je kunt zo'n deck kant en klaar kopen in de winkel of samenstellen vanuit de kaarten die overal in je huis rondslingeren. Een deck dat je koopt is meteen speelbaar maar niet heel sterk. Je kunt het spel sterker maken door kaarten in het deck te vervangen door andere kaarten. Hoe kom je daar aan? Als u het fenomeen Pokémonkaarten kent dan kent u ook vast het fenomeen van de pakjes Pokémonkaarten. Die kosten 3 euro of zo en daar zitten dan 10 kaarten of zo in. Geef een kind een pakje Pokémonkaarten en de aah's en ooh's zijn gegarandeerd. Niet-spelers zeggen dat omdat ze zo mooi glimmen of veel HP hebben, wel-spelers omdat ze zo mooi in het deck passen.

Het Pokémon ruilkaartenspel is niet moeilijk en niet onaardig. Het doel is om de Pokémon van de tegenstander te verslaan. Als je zes Pokémon verslagen hebt, heb je gewonnen. Je verslaat een Pokémon van een tegenstander door jouw Pokémon aanvallen uit te laten voeren, zodat de Pokémon van de tegenstander schade krijgt. Elke Pokémon heeft een reeks aanvallen. Voor een aanval heeft een Pokémon energiekaarten nodig. Daarnaast kun je je Pokémon evolueren naar sterkere Pokémon. Dat is het wel zo'n beetje.

Vier voorbeelden van Pokémonkaarten

In je beurt trek je één kaart van je deck. Vervolgens mag je één energiekaart bij één van je Pokémon leggen. En daarna mag je actieve Pokémon een aanval uitvoeren. O ja, je hebt naast je actieve Pokémon ook nog een stel bankzitters. Als je actieve Pokémon is uitgeschakeld en je hebt geen bankzitters meer dan heb je verloren.

U begrijpt zeker wel dat de mogelijkheden die de Pokémonkaarten hebben schier eindeloos zijn. Daarom staat elke kaart volgepropt met tekens en regels. Sommige aanvallen geven niet alleen schade maar brengen de Pokémon ook in slaap of laten je twee kaarten trekken of een munt opgooien voor weet-ik-veel-wat. Er moet nogal wat gelezen en gepraat worden tijdens het spel. Een veel gehoorde dialoog is dan ook:
A: "Mijn [ Pokémon ] doet de [ dinges ] aanval."
B: "Wat doet die?"
A: "Jouw Pokémon krijgt 10 schade plus 10 schade op 2 van je Pokémon op de bank".
B: "Laat zien!"
Waarna B de kaart nog eens goed naleest in de hoop dat A iets niet goed gezien heeft.

Een potje Pokémon is met een half uur wel voorbij, waarna er nog even kan worden nagepraat over waar het mis ging. ("Ik trok geen goeie kaarten." "Ik moet meer trainers in mijn deck hebben.") En waarna het volgende potje kan beginnen.

Toppers

De top 100 van de Lage Landen van 2012, onder redactie van Peter Hein van Mulligen, is alweer even geleden. Dit is de top 10 en de rest kunt u van daaruit vast wel terugvinden. Als mosterd na de maaltijd geef ik hier nog even mijn eigen top 20 plus argumentatie.
- - -
Onderstaande lijst heb ik samengesteld op basis van de meest gespeelde spellen in 2011. Onder het motto: "Als ik ze vaak gespeeld heb, dan zal ik ze wel leuk vinden". Allemaal 4+ keer, behalve Agricola, die ik gekozen heb uit ongeveer 10 spellen die ik 3 keer heb gespeeld. Behoorlijk veel "kinderspellen" in de lijst omdat er vrij veel kinderen over de vloer komen hier.

1. Klaverjassen
In 2011 mocht ik voor het eerst de wisselbeker van klaverjasvereniging "Mes Op Tafel" (M.O.T.) mee naar huis nemen. In het cumulatief klassement ben ik nog steeds de minste van de vier leden, maar dat mag de pret niet drukken. Heerlijk vlot spel, vooral in combinatie met hapjes, drankjes en (buurt)roddels.

2-10.
Schotten Totten - Makkelijk te leren, moeilijk te winnen. De mooiste omschrijving die je een spel kunt geven. Nu, met vele potjes achter de kiezen, durf ik te beweren dat ik er best goed in ben, maar ik word toch nog regelmatig verslagen door snotapen.
Pandemie - Wederom een paar keer de overwinning voor de poorten van de hel weggesleept. En een paar keer de hele mensheid jammerlijk ten onder zien gaan. Spannend tot de laatste kaart.
Smallworld - Dit jaar zijn er wat uitbreidingen bij gekomen. Maar dat heeft het spel niet echt nodig. Nu het nieuwe er af is blijkt het solide genoeg te zijn om het tot de klassiekers te mogen rekenen.
Regenboogslang - Elke peuter die hier binnenwandelt leg ik als eerste Regenboogslang voor. Iedereen snapt het en iedereen vindt het leuk. Het kronkelt en het heeft mooie kleurtjes, wat wil je nog meer?
Regenwormen - Het meest weggegeven spel ooit. Goed om het rekenen te automatiseren. En je kunt voorzichtig proberen hoe het uitpakt als je gemeen speelt.
Pinguïn Party - Nog meer kleuren, maar nu met pinguïns. Complex genoeg om even te boeien en eenvoudig genoeg om snel te vergeten, indien gewenst.
Jakkiebak Kippenkak - Klassieke verbetering van het nog klassiekere Memory.
Carcassonne - Dit jaar voor het eerst gespeeld.
Princess - Samen een verhaal verzinnen is leuk. Vooral als kinderen er achter komen dat je dan zélf aan het roer staat en dus eigenlijk alles kan en mag.

11-20.
De Piramides van de Jaguar - In de basis een "ik snij - jij kiest" spel, met wat extra lagen waardoor het een breinbreker blijft.
Geharrewar in de Sushi-bar - Het Oosterse neefje van Regenwormen is anders maar zeker niet slechter.
Taki - Eén van de vele varianten op het aloude pesten.
Axis & Allies - Dit spel van epische proporties creëert een onnavolgbare betrokkenheid bij de spelers. Wie wil er nou niet de loop van de wereldgeschiedenis beïnvloeden?
Isis & Osiris
In de Ban van de Ring - We hebben Sauron nog niet verslagen, maar we blijven het proberen.
In de Ban van de Ring: Het Duel
Saboteur - Spannend om de saboteur te zijn, maar ook als je dat niet bent. Want je wilt wel de dwerg zijn die de schat pakt.
Catan: Het snelle kaartspel - De "look" en "feel" van de grote broer, maar dan wat handzamer.
Agricola - Op detailniveau kent dit spel vele minpunten. Desondanks is de spelervaring onverwacht en ongekend. Groots.
- - -

De Spelletjesquiz!

Deze week op de scheurkalender van Donald Duck: De Spelletjesquiz! Uitroepteken!

Vanzelfsprekend wist ik het antwoord op alle vragen. (Ahum.) Maar vooral de laatste twee vragen zetten me wel aan het denken. Het voor de hand liggende antwoord wordt gegeven, maar er zijn méér antwoorden mogelijk. Het antwoord op de vraag: "Welke planeet draait om de zon?" is per slot van rekening ook niet "Aarde".

Zo weet ik van hebben gelezen dat het spel Roads & Boats ook ganzen heeft (vraag 4). En dat zal vast niet het enige zijn. Woorden maken (vraag 6) doe je met Scrabble, maar ook met Stapelwoord en vele anderen. Om over de spellen waarin twee legers het tegen elkaar opnemen (vraag 7) nog maar te zwijgen. Lees om te beginnen het vorige bericht over Memoir '44 er maar op na.

Raak!

Vroeger had ik maar één oorlogsspel: Risk. "Het wereldspel van grote klasse." Niet gekocht maar gekregen van iemands overvolle zolder. Veel plezier mee gehad, maar er moet toch méér zijn dan dat. En vooral: béter.

En zo kwamen er langzaam maar zeker meer oorlogsspellen in mijn verzameling. Het ingewikkelde Het Spel der Tronen, het oudheidkundige Mare Nostrum, het legendarische Axis & Allies (niet in bezit, alleen maar te leen) en het 21e-eeuwse SmallWorld. Stuk voor stuk béter dan Risk, maar elk weer met hun eigen tekortkomingen.

Maar nu is er Memoir '44. Eigenlijk niet een spel maar een spelsysteem. In een forse doos met een fors regelboek. Gelukkig bestaat het regelboek grotendeels uit scenario's. Het komt er op neer dat je met een groot speelbord, een stapel zeshoeken en een doos vol miniaturen een veldslag uit de Tweede Wereldoorlog naspeelt.

De dobbelstenen van Memoir '44

Als speler begin je met een leger (Gealliëerden of Duitsers, het is een twee-spelers-spel) in een bepaalde startpositie. In je beurt doe je het volgende:

1. Deel een order uit. Je hebt meestal zes orderkaarten waarop bepaalde orders staan. Zoals: beweeg twee eenheden op de linkerflank. Of: beweeg 1 eenheid in elk van de drie secties.
2. Ga een gevecht aan. Alleen eenheden die orders hebben gekregen kunnen in de aanval. Daarvoor gebruik je dobbelstenen. Hoe dichter je bij de vijand staat, hoe meer dobbelstenen je mag gooien. Het hangt ook nog een beetje van het terrein af. Een vijand in de bosjes is lastig te raken, en je kunt niet dwars door een stad heen kijken. Als je een mannetje gooit heb je een mannetje geraakt, als je een tank gooit heb je een tank geraakt. En zo zijn er nog wat dingen die je kunt raken. Of missen.
3. Pak een nieuwe orderkaart.

Dat was het alweer. Simpel toch? Natuurlijk zijn er nog aanvullende regels en uitzonderingen, maar veel ingewikkelder dan dit is het niet. Dat is meteen het mooie van het spel: het is niet ingewikkeld maar het lijkt toch best veel op een 'echt' gevecht. Het geeft frustratie omdat je soms niet de orderkaarten hebt die je wilt, waardoor je je troepen niet kunt bewegen. Of de dobbelsteenworp komt ongelukkig uit. Maar toch: het is minder geluksgedreven dan Risk, eenvoudiger dan Het Spel der Tronen, moderner dan Mare Nostrum, sneller dan Axis & Allies en meer 'oorlog' dan SmallWorld.

Het spel is niet goedkoop (ik heb het gekregen als wederdienst) en alleen in het Engels verkrijgbaar. Uiteraard is op BoardGameGeek een goede vertaling te downloaden. Als je de scenario's in het boek zat bent zijn er nog genoeg uitbreidingen om aan te schaffen.

De grote voordelen van Memoir '44 zijn dat het snel speelt, geschikt is voor 2 spelers en 'goed voelt'. Hoewel dat wel een beetje raar is om te zeggen over een oorlogsspel.

De Spellenwinckel

Afgelopen woensdag was ik in Amersfoort en had ik tijd over. Wat doet een spellenliefhebber dan? Die gaat op zoek naar de dichtstbijzijnde spellenwinkel. Aangezien ik geen slimme telefoon heb volgde ik braaf de borden "VVV". En aldaar wisten ze me verder te verwijzen naar De Spellenwinckel, gelukkig op loopafstand.

Ik hoopte dat de eigenaar mij 'eventjes' Brass uit kon leggen, een spel dat ik recentelijk verkreeg vanuit een wederdienst. Helaas: Brass was niet aanwezig en ook nog eens niet gemakkelijk uit te leggen. Wat me dan weer niet verbaasde, want het is volgens de rangorde van BoardGameGeek het moeilijkste spel dat ik heb.

Bleef er niets anders over dan de tijd te vullen met een flesje Coca-Cola, oeverloos kletsen over bord- en kaartspellen, en de aanschaf van Rory's Story Cubes. Wat mij betreft een uitstekende wijze om dat te doen.

Volgend weekend ben ik in Haarlem. Ik heb alvast opgezocht dat ik daar voor spellen in Het Spellenhuis terecht kan.

Leo! Leo! Leo!

Al vele jaren is Uwe Rosenberg mijn favoriete spelauteur. Ten eerste vanwege Boonanza, en ten tweede vanwege Agricola. Maar sinds gisteren wordt hij op de hielen gezeten door Leo Colovini.

Leo Colovini ken ik al geruime tijd van het spel Clans. Dat was één van de eerste spellen in de collectie. Best vaak gespeeld omdat het eenvoudig te leren is, veel diepgang heeft en gewoon 'anders' is. Je bent stiekem een kleur en schuift met hutjes om punten te scoren. Je ziet wel welke kleur voor staat, maar niet van wie die kleur is.

Sinds een half jaar ken ik Leo Colovini van Castello. Ook al zo'n spel dat 'anders' is. Je bent geen kleur, maar moet proberen te profiteren van de manier waarop je met z'n allen een stad opbouwt.

Sinds gisteren ken ik Leo Colovini van De Bruggen van Shangrila. Nu ben je wél een kleur, en iedereen weet welke. In die kleur heb je 42 wijsgeren in 7 soorten. Die wijsgeren gaan dorpen in het land Shangrila bevolken. Van elke soort wijsgeer kan er maar één in elk dorp zijn. De dorpen zijn onderling verbonden door bruggen. Elke wijsgeer kan een gezel aannemen. Op een gegeven moment kunnen alle gezellen in een dorp besluiten om te vertrekken naar een naburig dorp. Is er nog geen wijsgeer van die soort in het dorp? Dan neemt de gezel die plaats in. Is er al wel een wijsgeer van die soort in het dorp? Dan verdrijft de gezel deze uit het dorp. Tenminste, als de gezel uit een sterker dorp komt. Dorpen met veel wijsgeren en gezellen zijn sterker. En - o ja - nadat de gezellen in het nieuwe dorp zijn aangekomen wordt de brug tussen de twee dorpen vernietigd. Er is dus geen weg terug. Als alle bruggen vernietigd zijn is het spel afgelopen.

Elke beurt kun je kiezen uit drie dingen:

1. Een wijsgeer toevoegen aan een dorp. Dat mag alleen in een dorp waar je al een wijsgeer hebt.
2. Twee keer een gezel toevoegen aan een wijsgeer. Elke wijsgeer kan maar één gezel hebben.
3. Verhuizen naar een ander dorp. Dat kan alleen vanuit een dorp waarin je (een) gezel(len) hebt, en alle gezellen van de andere spelers gaan mee.

Aan het eind van het spel heeft degene die de meeste wijsgeervelden bezet gewonnen. Het is zaak om goed op te letten waar een verhuizing op handen is, zodat je kunt zorgen dat je gezellen mee gaan en zo zoveel mogelijk dorpen bezetten. Het kan ook slim zijn om een dorp waarin je veel wijsgeren hebt te isoleren van de buitenwereld. En je moet opletten dat de dorpen waarin je wijsgeren zitten sterk blijven zodat ze niet overrompeld worden door gezellen van een andere kleur uit het naburige dorp. Kortom: heel wat om op te letten, ondanks de eenvoudige regels. En weer een spel dat gewoon 'anders' is. Voor 5 euro op de vrijmarkt gescoord. Driewerf hoera voor Leo.

Koninginnedagvangst

Op Koninginnedag hadden we een mooi plekje voor de deur van het nieuwe Drents Museum. Geen wonder dat we aardig wat spullen verkocht kregen, waaronder diverse spellen. Omdat we in alle vroegte ter plekke waren had ik nog mooi even de tijd om zelf over de vrijmarkt te lopen, op zoek naar mooie - u raadt het al - bordspellen. Die waren er. Ik heb meerdere keren In de Ban van de Ring  gezien, waaronder het coöperatieve spel, maar die heb ik al of hoef ik niet. Ook veel speciaal geproduceerde spellen van Identity Games, nog in plastic. Gekregen in het kerstpakket en nooit gespeeld. Dergelijke aankopen brand ik mij doorgaans niet meer aan. En de gebruikelijke (kinder)spellen die je, zoals de eigenaar van Plok strips en eh ... dinges altijd zei: bij "B. Smit of I. Toys kunt kopen".

Gelukkig zag ik ook nog verschillende interessante spellen. En aangezien mijn onderhandelingsvaardigheden verre van goed zijn hebben diverse mensen een mooi bedrag voor hun spellen gekregen. Hieronder volgt een lijst met spellen die ik gekocht heb, met daarachter de prijs die ik er voor betaald heb in euro en de huidige plaats op de ranglijst van BoardGameGeek.

1. North & South - 7,50 - 422
2. Nero - 7,50 - 7881
3. Targui - 5,00 - 1822
4. De bruggen van Shangrila - 5,00 - 588
5. Hacienda - 5,00 - 286
6. Koeien & Moeien - 2,20 - Niet bekend bij BGG.

De eerste twee van deze lijst zijn een beetje beschadigd en gedeukt aan de buitenkant, maar zo op het eerste gezicht wel compleet. Targui is al een wat ouder spel maar ziet er nog prima uit. De bruggen van Shangrila en Hacienda zijn nog gloednieuw. Hacienda is nog maar half uitgepakt. Koeien & Moeien is helaas niet meer zo netjes en er mist een boer.

De verkopers van 1, 2, 4 en 5 vertelden me dat ze de spellen zelf nieuw hadden aangeschaft maar na de eerste uitpakking en lezing van het regelboek de moed al hadden opgegeven en het spel nooit gespeeld hadden. Spijtig. Dat is denk ik ook het lot van veel In de Ban van de Ring spellen. In het verlengde van de liefde voor de boeken en de films wordt in een opwelling een bordspel uit de serie aangeschaft. Het coöperatieve bordspel is écht de moeite waard, maar het vergt de nodige tijd om er vertrouwd mee te raken.

Dat zeg ik trouwens niet als fan van In de Ban van de Ring. Voor wat betreft de boeken ben ik nooit door het eerste deel gekomen en de films vind ik slaapverwekkend.

Grijp uw kans, pinguïn of boomstam

Maandag is het weer de dag van het jaar waarop voor een habbekrats spullen zijn te verkopen en kopen. Wij gingen vroeger met een boodschappenlijstje ("houten puzzels, kinderbadje, ...") naar de vrijmarkt en kwamen afgeladen weer terug.

Traditioneel is de vrijmarkt niet zo'n goede plek om goede spellen te kopen. Behalve als u mijn kleedje weet te vinden, dat zich hopelijk in de buurt van het Drents Museum zal bevinden. Speciaal voor kinderen heb ik twee prachtige behendigheidsspellen in de verkoop.

Pinguïn Panic. Zet om de beurt een pinguïn op de wiebelende ijsberg. Als dit mislukt, dat wil zeggen: één of meerdere pinguïns rammelen naar beneden, dan moet u deze toevoegen aan uw voorraad van te plaatsen pinguïns. Degene die het eerst al zijn of haar pinguïns op de ijsberg heeft, heeft gewonnen. Het vlaggetje dat bovenop de ijsberg hoort te staan ontbreekt, en ik meen dat er oorspronkelijk ook één pinguïn méér in de doos zat.

Bert Bever. Probeer om de beurt ongezien een boomstam onder de slapende Bert Bever vandaan te peuteren. Als dit mislukt, dat wil zeggen: Bert begint te razen en te tieren, dan is uw beurt voorbij en hebt u geen boomstam. De eerste die van elk van de drie kleuren boomstammen twee exemplaren heeft, heeft gewonnen. Het batterijgestuurde geraas en getier van Bert is voor de meeste kinderen al hilarisch genoeg. En wat ook een voordeel is: het spel is al (foutloos!) in elkaar gezet.

Mogelijk treft u mij niet aan bij mijn kleedje. In dat geval ben ik elders op de vrijmarkt naar mooie spellen voor een mooie prijs aan het speuren.

Verre van perfect

Nadat niet mijn eigengemaakte concept voor Het Perfecte Spel gekozen is en niet mijn voorkeur voor de illustrator gekozen is, zo zal waarschijnlijk ook niet mijn voorkeur voor de titel van Het Perfecte Spel gekozen worden. De keuze bestond uit Civitas, Urbeto, Villa Nova of De Poorters van Nieuwstad. Eerlijk gezegd vind ik ze allemaal even ongeschikt, maar ik heb gekozen voor de veel te lange naam "De Poorters van Nieuwstad", omdat die in het Nederlands is en precies zegt waar het spel over gaat. Civitas is een goede tweede. "Zullen we een potje Civitassen?" klinkt best aardig. "Zullen we een potje Urbetoën?" klinkt dan weer nergens naar. En Villa Nova? Ik ken een varkensschuur die zo heet.

(Het plaatje is de "winnende boer" van illustrator Rogier van de Beek. Ik hoop dat in de finale versie de kleuren wat helderder worden.)

t.e.a.b

Koninginnedag komt er weer aan. Tijd om met een stofkam door de bordspellencollectie te gaan. Dit jaar gaan in ieder geval de spellen Blue Moon + uitbreiding Flith, Lord of the Rings - the Two Towers kaartspel, WildLife DVD bordspel, Sumo!, de Bezeten Fles en het Zakgeldspel op een kleedje.

Als u geen zin heeft om vroeg op te staan en te moeten zoeken naar mijn kleedje, dan mag u me ook vooraf een aannemelijk bod doen. Ik kan u verzekeren: een bod is in mijn optiek al snel aannemelijk. Menig autoverkoper denkt glimlachend terug aan mijn onderhandelingsvaardigheden.

Trouwens: elk bordspel in mijn collectie is te koop. Als we het tenminste over de prijs eens kunnen worden. Mijn collectie (misschien is 'verzameling', 'stapel' of 'kudde' een beter woord) is te zien op de hyperlink http://www.boardgamegeek.com/collection/user/hermanroozen
Let wel op de kolom Status. Alleen de spellen met status 'Owned' heb ik in bezit.

Boer en Rooinek

Antiquariaat De Boekerij in Assen gaat de deuren sluiten. Gisteren, Goede Vrijdag, kwam ik er voor het eerst, moet ik tot mijn schande bekennen.

De Boekerij is typisch zo'n winkel waarin telkens als je van plan bent te vertrekken je oog op iets interessants valt. Ik had al het verbazingwekkende "Niet te geloven, ondersteboven" van Gustave Verbeek en twee dikke SF-omnibussen in handen toen ik "Boer en Rooinek" zag staan. In het boek staat 43 reproducties van oude bordspellen, compleet met benodigdheden. Die benodigdheden zijn dan weer jammer genoeg afgedrukt op dun karton, dus niet echt bruikbaar.

Het gros van de spellen zijn varianten op Ganzenbord of Mens-Erger-Je-Niet. Blijkbaar was het in het begin van de twintigste eeuw mode om bordspellen naar aanleiding van actuele gebeurtenissen op de markt te brengen. Dan is een variant op een bestaand spel snel gemaakt. En ook toen al waren er spellen met beroemdheden, zoals Mickey Mouse en Bing Crosby.

En zo heb ik er opeens 43 bordspellen bij, zonder dat ze ruimte innemen in de spellenkast.

Het imperfecte spel

Uitgever 999 Games houdt momenteel een zoektocht naar 'het perfecte spel'. In een reeks stemrondes hebben bezoekers aan kunnen geven welke eigenschap zo'n spel hoort te hebben, zoals aantal spelers, speelduur en wat je zoal kunt doen in een beurt. Op basis van die criteria konden mensen spelconcepten en prototypes insturen.

999 Games heeft ongeveer 40 concepten gekregen (daar zat er één van mij bij!), waarvan er vervolgens 8 zijn doorgegaan naar de testronde (daar zat er géén van mij bij!). Niet geschoten is altijd mis, wél geschoten in dit geval ook.

Het spel dat ik geconceptueerd had heeft als werknaam Wikselveld en gaat over vier families die zich door de 20e eeuw heenworstelen met als doel de meest invloedrijke en gerespecteerde familie te worden. Dat levert je namelijk aan het eind van de eeuw een standbeeld in het dorp op.

Ik was  helaas niet verder gekomen dan een eerste versie van de regels en wat tekeningen over hoe het er uit zou kunnen zien. Mocht ik in de toekomst nog tijd over hebben dan ga ik aan de slag met schaar, lijm, stift en houten blokjes en een prototype in elkaar knutselen. Dan kan ik tenminste tijd besteden aan de drie belangrijkste dingen bij het ontwerpen van een bordspel: testen, testen en testen.

Mocht u een sterke interesse hebben in halfslachtige pogingen om een bordspel te bedenken, dan kunt u mijn inzending hier downloaden: wikselveld.pdf

"Shall we double, mister Bond?"

Niet lang geleden schafte ik bij Het Goed Backgammon aan. Een oud spel dat ik alleen maar kende van plaatjes en van de film Octopussy. Vorige week kreeg ik nóg een exemplaar van de zolder van mijn schoonmoeder. Heb ik er opeens twee. (Allebei dan maar meenemen naar de spellenmiddag morgen met het thema "B"?)

De regels van Backgammon leken me altijd vrij ingewikkeld. Het had iets schaak-achtigs qua allure. Maar dat blijkt in de praktijk reuze mee te vallen. Het lijkt meer op mens-erger-je-niet voor gevorderden. Het oogt chaotisch omdat de ene speler met de klok mee en de andere tegen de klok in beweegt. Je gooit met twee dobbelstenen om je schijven te kunnen verzetten en zo naar je thuisveld te krijgen. Als je ze allemaal in je thuisveld hebt kun je ze "uitspelen". Gooi je een 1 en een 2, dan mag je een schijf 1 plaats verzetten en dezelfde of een andere schijf 2 plaatsen verzetten. Gooi je dubbel, dan heb je 4 keer die worp over je schijven te verdelen. Daarbij mag je niet eindigen op een plek waar je tegenstander meer dan 1 schijf heeft staan. Als je eindigt op een plek waar je tegenstander 1 schijf heeft staan, dan moet die schijf naar de startbalk. Vervolgens moet de tegenstander eerst die schijf weer in het spel (kunnen) spelen voor hij verder mag.

Meer over de regels op Wikipedia.

De regels zijn simpel, maar strategisch - of eigenlijk: statistisch - inzicht is nodig. Na elke worp moet de juiste keuze gemaakt worden. Ervaren spelers hebben een grotere kans om de juiste keuze te maken.

Valse dobbelstenen willen ook wel helpen. Behalve als je tegen James Bond speelt. Die neemt je dan alsnog te grazen.

Atlantis, Vlucht van

Tijdens één van mijn bezoekjes aan de vlooienmarkt wist ik Vlucht van Atlantis op de kop te tikken. Na het nodige soppen en poetsen van de plastic(!) onderdelen en het voorzichtig rechtbuigen van de kartonnen onderdelen had ik zowaar een keurig en verrassend leuk spel in handen.

Het draait allemaal om een zinkend eiland en het tijdig ontsnappen daarvan. Elke beurt zinkt er een deel van het eiland en duikt er iets op. Dat kan een boot zijn (daarmee kun je naar een naburig eiland ontsnappen), een dolfijn (die kan je naar een naburig eiland brengen), een haai (die eet je op), een octopus (die trekt je boot naar de diepte), een zeemonster (die maakt alles kapot) of een draaikolk (die laat alles zinken in de nabije omtrek). Vervolgens mag je je poppetjes drie plaatsen verzetten. En daarna draai je aan het grote wiel om te kijken of je nog een haai, octopus, dolfijn of zeemonster mag verplaatsen. Bij dat verplaatsen kun je jezelf verder helpen, of je tegenstander van de regen in de drup.

Je moet het nodige geluk hebben hier en daar, maar dat past eigenlijk wel goed bij het thema. Ontsnappen van een zinkend eiland is geen strategische kwestie. Als het hele eiland gezonken is en er geen pionnen meer te verplaatsen zijn is het spel afgelopen. De speler met de meeste pionnen in veiligheid heeft gewonnen.

Morgen is er een spellenmiddag met als thema "A". Hoewel het spel officieel met een "V" begint vind ik dat ik wel een uitzondering mag maken.

Aanstaande zaterdag alweer

Aanstaande zaterdag is alweer de eerste spellenmiddag in een reeks van drie op opeenvolgende zaterdagen. De zeventiende maart neem ik spellen mee met de beginletter A, en vele anderen. De vierentwintigste maart neem ik spellen mee met de beginletter B, en vele anderen. En de eenendertigste maart neem ik spellen mee met de beginletter C, en vele anderen.

U mag ook zelf spellen meenemen. Die hoeven niet met deze letters te beginnen.

Desolaat Drenthe

Op de website Bordspelmania.eu is een kaart te vinden met daarop alle spellenwinkels in het Nederlandse taalgebied. Wat met name opvalt is het grote gebrek aan spellenwinkels in het Nedersaksische taalgebied, in het bijzonder dat van Drenthe. Met het verdwijnen van Plok strips en eh ... dinges is er geen specialist meer in deze provincie. Inwoners van Drenthe zijn aangewezen op Leeuwarden, Groningen of Zwolle.

Kon je vroeger in Assen nog op de fiets naar de dichtstbijzijnde spellenwinkel, tegenwoordig moet je toch al gauw de auto of de bus evt. i.c.m. de trein nemen om in Groningen te geraken teneinde WirWar of De Purperen Draak te bezoeken. Spijtig.

Wie gaat het gat vullen?

Quarto! Uitroepteken!

De spellenafdeling van Het Goed is over het algemeen niet veel soeps. (Dan vergeet ik gemakshalve even het feit dat ik er een keer een exemplaar van Diplomacy heb laten liggen. Stom!) Bij mijn bliksembezoek van afgelopen dinsdag werd ik echter aangenaam verrast door Quarto!. Quarto! wordt gespeeld op een bord van 4 x 4 vakken met 16 stukken die allemaal 1 van de 2 navolgende eigenschappen hebben:

• rond of vierkant;
• licht of donker;
• vol of hol;
• hoog of laag.

Je begint met een leeg bord. Om beurten plaats je een stuk op het bord. De eerste speler die een rij maakt van 4 stukken die allevier één van de eigenschappen gemeen hebben heeft gewonnen. (Bijvoorbeeld: allemaal laag) Daarbij zit er nog één eigenaardigheidje in het spel: de speler die 'aan de beurt is' pakt een stuk en geeft dat aan de tegenstander. Die tegenstander mag het vervolgens op het bord zetten. Het is dus zaak om een stuk te kiezen waarmee de tegenstander geen rij van 4 met 1 gelijke eigenschap kan maken. En het is zaak om een stuk zo te zetten dat je geen stuk hoeft te geven waarmee zeker een rij van 4 met 1 gelijke eigenschap te maken is. Vooruitdenken dus.

Deze liefdesbaby van boter-kaas-en-eieren en vier-op-een-rij heeft me 2 euro gekost. Geen geld. Het spel is ook nog eens erg decoratief. Dus ik wil hierbij graag de medewerker van lobeco beveiligingen b.v. uit 's-Gravenhage die het spel waarschijnlijk ooit in het kerstpakket heeft gehad bedanken voor het afdanken.

Zonder thema

Een veelgehoorde klacht over spellen is dat het thema er nogal "opgeplakt" zit. Bij Boonanza ben je bonen aan het verbouwen, maar het had net zo goed iets anders kunnen zijn. Bij Pinguïn Party stapel je pinguïns, maar waarom eigenlijk? Ik kan daar nooit zo mee zitten. Een spel kan ook zonder thema leuk zijn. Hoewel een béétje thema wel de slagroom op de taart is. En zoals u weet: een taart zonder slagroom is cake. Ook best lekker.

Om het belang of onbelang van een thema te bewijzen doe ik nu een recensie van een spel zonder de naam te verklappen en zonder het thema uit te leggen.

In dit tweepersoons spel zijn er vijf prijskaarten te veroveren. De eerste die er drie van de vijf te pakken heeft, heeft gewonnen. Je krijgt een prijskaart in je bezit doordat je het aantal blokjes in de kleur die er op staat inlevert. De volgende prijskaarten zijn te verkrijgen:

• grijs 3
• blauw 4
• groen 5
• geel 6
• rood 7

Je krijgt dus de grijze prijskaart als je 3 grijze blokjes inlevert. Hoe kom je aan de blokjes? Er zijn vier plekken waar blokjes liggen, en op al die vier plekken ligt een aantal blokjes in willekeurige kleuren gelijk aan het volgnummer van de plek. Dus op plek 1 ligt 1 blokje, op plek 2 liggen 2 blokjes, enzovoorts. Elke plek heeft ook een "laag of hoog"-indicator. Die geeft aan hoe de blokjes te winnen zijn. Zodra de blokjes van een plek zijn gewonnen door een speler wordt de indicator omgewisseld van "laag" naar "hoog" of andersom, en worden willekeurige nieuwe blokjes op de plek gelegd in de juiste hoeveelheid.

Elke speler begint met 8 kaarten. De kaarten zijn in de kleuren van de blokjes en dragen de cijfers van 1 tot en met 13. Niet elke kleur heeft evenveel kaarten. Grijs heeft alleen de cijfers 1, 4, 7 10 en 13. Dat zijn in totaal 5 kaarten. Rood heeft ze alle 13. In je beurt mag je één kaart bij één blokjesplek leggen, aan één van beide kanten (die van jezelf of die van je tegenstander), maar alleen als dat nog past bij de kleuren blokjes die er liggen. Bijvoorbeeld: Op plek 4 liggen 2 rode blokjes, 1 blauwe en 1 grijze. Bij die plek mogen aan beide kanten 4 kaarten komen te liggen, maar alleen in de combinatie van de blokjes. Als er al 2 rode kaarten liggen aan één kant, dan mag daar alleen nog een grijze en een blauwe kaart bij aan die kant. Als de status van deze plek "laag" is dan moet je er voor zorgen dat de som van de kaarten aan je eigen kant zo laag mogelijk is. Maar de grap van dit spel is dat je er ook voor kunt zorgen dat de som van de kaarten aan de kant van je tegenstander zo hoog mogelijk is.

Ik moet zeggen dat het nog niet meevalt om een spel zo abstract te beschrijven. Daarom verklap ik het maar: het betreft hier het spel Ballonrace. Je bent een ballonvaarder en je moet er voor zorgen dat je ballon zich gedraagt volgens de wedstrijdregels. En dat kan zijn: zo laag mogelijk of zo hoog mogelijk vliegen. Daarbij kun je niet alleen je eigen ballon besturen, maar ook die van de tegenstander.

Hier zien we meteen dat een thema niet altijd handig is. Waar zit de logica in het besturen van de ballon van je tegenstander? Heel hard blazen? Toch is dat wat in dit spel kan, en wat het nou juist leuk en bijzonder maakt. Een kaart als de rode 13 kan gebruikt worden om je eigen ballon omhoog te laten gaan op een plek waar de ballon zo hoog mogelijk moet, maar ook om de ballon van je tegenstander omhoog te laten gaan op een plek waar je zo laag mogelijk moet. Mits de kaart er bij mag komen te liggen, gegeven de kleur van de blokjes. Al met al een heel gepuzzel. Als er maar 1 rode kaart bij een plek mag komen te liggen waar je hoog moet, en je hebt een rode 13, maar je tegenstander legt aan jouw kant een rode 1, dan ... dan ...

... is dat niet leuk.

Ballonrace is wél leuk. En ik ben blij dat ze er toch een thema aan hebben weten te geven. Want dat maakt het toch ietsje gemakkelijker om uit te leggen.

Explokers

Als frequente bezoeker van deze website heeft u vast al in de gaten dat ik een woordspeling op z'n tijd wel kan waarderen. De naam Kloospelveen zegt genoeg, dunkt me. Vandaar dat ik vrolijk werd toen ik op de deur van Plok strips en eh ... dinges de aankondiging van de hyve explokers.hyves.nl zag. De aanleiding is natuurlijk niet om te lachen, want de winkel is gesloten. Bezoekers van de winkel hebben zich verenigd in een groep van ex-bezoekers. Ik las "explokers" meteen als een woordspeling op explorers (ontdekkers), of exploders (ontploffers), of desnoods explowers (voormalige ploegers). Maar de juiste weergave is gewoon Ex-Plok-ers, met streepjes, zodat er geen misverstanden of woordspelingen mogelijk zijn.

U kunt zich aanmelden voor deze Hyve, die op dit moment 18 leden heeft. Daar kunt u meesmeden aan plannen om de functie die Plok vervulde voor de spellenspelende gemeenschap van Assen en omstreken op een alternatieve wijze in te vullen.

Achtergrondmuziek

Bij sommige spellen is opperste concentratie vereist. Muziek er bij is dan niet wenselijk. Maar muziek kan ook sfeerverhogend werken. Voor onze Axis & Allies-barbecue vorig jaar had ik een paar CD's met typische jaren-40-45-muziek geregeld. Glenn Miller, the Andrew Sisters, Vera Lynn, dat soort werk. Zo is bij de meeste spellen wel een toepasselijke afspeellijst te maken. Epische filmmuziek bij het Spel der Tronen, het verzameld werk van Normaal bij Agricola, en zo kunnen we nog wel even doorgaan.

En dan is er natuurlijk nog muziek die bij elk spel af te spelen valt, omdat het over spelen (of eigenlijk: gokken) gaat. Het album The Turn of a Friendly Card van The Alan Parsons Project.

Onderstaand filmpje van YouTube is geen filmpje maar muziek met een plaatje. Iemand zou eens een leuke toepasselijke compilatie van bordspellen moeten maken bij deze muziek.

De slimste zet

"Een verzekeraar die u adviseert over uw slimste zet? Waar vind je dat nog?"

Geen kwaad woord over de verzekeraar in deze advertentie, qua verzekeringen dan, want ik ben er zelf verzekerd met huis en haard, en met huid en haar. Maar of het nou een slimme zet is om Levensweg weg te geven? Ten eerste is er bij Levensweg nauwelijks sprake van 'slim zetten'. Je draait aan het wiel en doet wat het wiel je opdraagt. Loopbanen, echtelieden en kinderen komen uit de lucht vallen. En ten tweede is het gezelschap in de foto wat aan de kleine kant voor een potje Levensweg. Je hebt toch minstens drie spelers nodig om het nog een beetje aantrekkelijk te maken.

Maar ach, de thematiek van het spel sluit wel een beetje aan bij de business van de verzekeringsmaatschappij, dus de keuze is begrijpelijk. Maar er moet toch een beter spel te verzinnen zijn om weg te geven aan nietsvermoedende klanten.